ASP.NET 3.5 Extensions

.NET Framework 3.5 ve beraberinde ASP.NET 3.5 geçtiğimiz günlerde resmen duyurdu. C# tarafında LinQ gibi önemli yenilikler geliyor olsa da web uygulamalarında çok büyük yeniliklerin olmadığını da söyleyebiliriz. Ama 3.5 olayı burada bitti sanmayın zira ASP.NET ekibi çok yakın bir zamanda önemli bir paket ile bombayı patlatacak gibi: ASP.NET 3.5 Extensions. Aslında Microsoft bunun bir benzerini ASP.NET 2.0'ın ardından ASP.NET AJAX Extension'ı duyurarak yapmıştı. Şimdi de benzeri bir strateji ile geliyorlar. AJAX ancak 3.5 sürümünde mimariyle bütünleşti, belki bu son yenilikler de ASP.NET 4.0 (böyle bir sürüm olur mu bilinmez) ile bütünleşik gelecektir. Nacizane yorumlarımdan sonra gelelim ASP.NET 3.5 Extension'larına. Sevgili Scott Guthrie hocamızın .NET Web Product Roadmap başlıklı yazısından da gerekli bilgileri edinebilirsiniz.

Aslında ASP.NET 3.5 Extensions içerisinde daha önceden duyurulan ASP.NET Futures paketindeki kontroller ile ASP.NET MVC Framework'ün olduğunu söylesem pek te yanlış olmaz. ASP.NET 3.5 ile ilgili geçen ay yazdığım yazıda ASP.NET Futures paketi ile gelen kontrollerin eklenmediğinden şikayetçi olmuştum hatırlayacağınız gibi. Sanırım benim ve çoğu web programcısının sesini duymuşlar :) Aşağıda bizleri bekleyen yenilikleri hakkında kısa bilgileri bulabilirsiniz.

ASP.NET MVC Framework: Bu kısmı çok uzun anlatmama gerek yoktur sanırım. Zira bir önceki yazımın içeriği tamamen bu uygulama desenini anlatıyor. MVC (Model View Controller) adı verilen uygulama deseni ile uygulamanın üç ayrı katmanda yazılması yoluna gidiliyor. Model kısmında veri ile ilgili nesneler (DataTable, DataSet ve kendi veri nesnelerimiz), View kısmında User Interface'lerimiz (aspx, ascx, master sayfalar) Controller kısmında ise kullanıcının View ve Model kısmındaki nesneler ile etkileşimini sağlayacak class'larımızın bulunmasını öngören bu model yavaş yavaş günlük hayatımıza girecek gibi.

ASP.NET AJAX Tarafındaki Geliştirmeler: Futures paketinden tanıdığımız History kontrolü bu paketin içerisinde olacak. AJAX sayfalarında tarayıcıdaki ileri-geri gitme problemini çözecek olan bu kontrol asenkron postbackler esnasında sayfanın URL kısmını değiştirerek tarayıcının değişen sayfa içeriklerini geçmişine kaydetmesini sağlıyor. Umarım bu kontrol aynı zamanda arama motorlarının asenkron postback ile değişen sayfa içeriklerini de yakalamasını sağlayabilir. Ya da ilerleyen günlerde ASP.NET ekibi bu yönde geliştirmeler yapabilir.

Dinamik Veri (Dynamic Data) Desteği: Yine Futures paketinden tanıdığımız bir özellik. DynamicAutoData, DynamicList, DynamicNavigator, DynamicRssLink ve adını hatırlayamadığım bazı veri kontrolleri ile bir veritabanında yapacağımız Select, Insert, Update, Delete gibi işlemleri neredeyse kod yazmadan gerçekleştirebilmemizi sağlıyor. .NET Framework 3.5 ile gelen Database Markup Language (dbml) dosyaları ile dinamik veri kontrollerini birlikte düşününce ve üstüne MVC Framework'ü de katınca bu yeniliklerin MVC'nin Model katmanını oluşturacağını söyleyebiliriz.

SilverLight Desteği: SilverLight artık ASP.NET ile giderek bütünleşiyor. Tahminen yine Futures paketindeki Media ve XAML kontrollerinin ekleneceği bu pakette ASP.NET ile SilverLight'ın entegrasyonunun daha da kolaylaşacak. Yani daha interaktif daha zengin içerikli sayfalar geliyor.

ADO.NET Veri Servisleri (Data Services): ADO.NET Entity Framework adı verilen bu pakette ASP.NET 3.5 Extensions ile birlikte duyurulacak. Object Relation Mapping (ORM) desteği ile daha da güçlenen .NET Framework 3.5'teki veri işlemleri aslında bu framework altında toplanıyor gibi. Artık veri ile ilgili her türlü işlemi oluşturacağımız veya SqlMetal aracı ile oluşturulacak class'lar ile gerçekleştireceğiz gibi...

Yine ASP.NET Futures'la gelen IronPhyton ve Managed JScript gibi dinamik diller ile ilgili olarak Scott Guthrie'ın postunda bir bilgi göremedim ama bir soruya yazdığı yorumda bu konuda da çalışmaların olduğunu belirtmiş. Bu konuyla ilgili de yenilikler gelecek gibi.